Gretel Elsas verloor alles wat haar lief was

Soms gebeuren er dingen in het leven die zoveel pijn veroorzaken, dat het nauwelijks te bevatten is. Dat geldt zeker voor Gretel Elsas die in 1893 in Stuttgart wordt geboren. In 1920 trouwt ze met Hans May en een jaar later krijgen ze een prachtige zoon. Ze noemen hem Heinz Wolfgang en samen vormen ze een gelukkig gezin. Totdat Hitler aan de macht komt en het heeft gemunt op de joden. Het verhaal van Gluck en May.

Gezien de dreigende ontwikkelingen in Duitsland zien Gretel en Hans May zich dan ook genoodzaakt Duitsland te ontvluchten en zo komen ze, in september 1938, met hun kind naar Nederland. Ze vinden onderdak in Voorburg bij Den Haag waar Hans als voetspecialist een fabriek opzet in orthopedische artikelen. 

Na de dood van Gretel’s vader komt ook haar moeder, Hermine Elsas-Gluck, naar Nederland en trekt bij haar dochter en schoonzoon in. Maar weer worden ze opgejaagd door de jodenvervolging en in september 1940 verhuizen ze naar de benedenverdieping van huize Beukenrode in de George Perklaan in Oisterwijk omdat het hen verboden was om nog langer in de omgeving van Den Haag te wonen. 

Gluck en May
het huis aan de George Perklaan

Op transport 

Maar de Oisterwijkse rust blijkt bedrieglijk als Gretel en Hans op 27 augustus 1942 een deportatie-oproep ontvangen van de veldwachter. Niet wetende wat anders te doen, geven ze gehoor aan deze oproep en meldden zij zich. Via een centrale verzamelplaats in Den Bosch worden ze naar kamp Westerbork overgebracht. Wellicht dat de medische achtergrond de reden was, dat zij hier ruim twee jaar verbleven en werkzaam waren in het kampziekenhuis. Hans May was immers voetspecialist, een paramedisch beroep. 

Als op 4 september 1944 het laatste transport vanuit Westerbork naar Theresienstadt vertrekt, bevinden zich onder de groep mensen ook Hans en Gretel May. Ze verblijven ruim drie weken samen in Theresienstadt. Dan, op 29 september, wordt Hans May op transport gesteld naar Auschwitz waar hij al op 2 oktober 1944 om het leven wordt gebracht. Hij is dan 52 jaar oud.

Gretel Elsas blijft alleen achter in Theresienstadt.

Over het lot van hun zoon Heinz Wolfgang, is weinig bekend. Na de oorlog staat hij als vermist geregistreerd. 

Gluck en May

Het lot van Hermine Elsas Gluck

Nadat Hans May met zijn vrouw Gretel gedwongen werden hun huis te verlaten bleef de moeder van Gretel, Hermine Gluck, alleen achter in de George Perklaan. Eind oktober 1942, twee maanden nadat Gretel en Hans zijn opgepakt, vlucht ze uit Oisterwijk. Toch ontkomt ook zij niet aan de wurgende greep van de nazi’s en komt in Kamp Vught terecht. 21 september 1943 wordt ze vanuit kamp Vught naar Westerbork overgebracht waar zij bijna vier maanden verblijft. Het moet een hartverscheurend weerzien zijn geweest toen zij met haar dochter en schoonzoon herenigd werd. 

de struikelsteen voor Hermine Elzas

Maar Hermine ontkomt het noodlot niet en ook zij wordt, in januari 1944, op transport gesteld naar Theresienstadt. Na een aantal maanden wordt zij naar Auschwitz overgebracht waar zij uiteindelijk op 7 juli 1944 om het leven wordt gebracht. Zij is dan 77 jaar.

Hermine Elsas-Gluck uit archief Rode Kruis

Overlevende

En Gretel Elsas? Zij overleeft uiteindelijk de oorlog en keert terug naar Nederland waar ze in 1948 de Nederlandse nationaliteit krijgt. In 1982 overlijdt ze op 88-jarige leeftijd in Leiden. Ze heeft haar man, haar kind en haar moeder door de oorlog verloren. 

Meer informatie over het struikelstenenproject.