Advertenties van toen

Reclame is een fenomeen dat al heel lang bestaat. Het is bij ons 21^e-eeuwers welbekend, en komt langs allerlei kanalen bij ons terecht: via televisie, internet, mobiele telefoon, radio, dagbladen, weekkranten, tijdschriften etc. etc.

Meestal gaat het bij reclame om het promoten van commerciële producten en diensten, om het publiek aan te zetten tot kopen, of de aangeboden diensten af te nemen. Tegenwoordig is het visuele aspect van reclame van groot belang, en in ons digitale tijdperk zijn de mogelijkheden op het gebied van fotografie e.d. schier eindeloos…

In vroeger jaren ging het er eenvoudiger aan toe. Bijvoorbeeld fotografie was in de eerste helft van de 20^e eeuw in de reclame nog relatief zeldzaam. 

Ook in Oisterwijk wordt al sinds lang reclame gemaakt. Op deze pagina haal ik een aantal oude advertenties uit het Oisterwijkse vergeetboek. Eens te meer wordt duidelijk hoe snel de ontwikkelingen zijn gegaan. Misschien is er bij sommigen herkenning van de adverterende firma’s, bij anderen verwondering over de bijzondere typografie…Kortom, even terug in de tijd met advertenties uit bijv. oude kranten, V. V. V.-gidsen, weekblad het Kerkklokje, en het publieke domein.

Martin van der Waals

Hotel-pension-restaurant de Zwaan

Het centrum van Oisterwijk kent anno nu verscheidene horecagelegenheden in diverse vormen. Niet weg te denken van De Lind is De Swaen, tegenwoordig een restaurant, maar in vroeger eeuwen begonnen als herberg. Omstreeks begin twintigste eeuw, toen de ‘Swaen’ nog als gewone ‘Zwaan’ bekend stond, werd er ook al reclame voor gemaakt. Onder andere in toeristische gidsen voor Oisterwijk, zoals deze advertentie laat zien.

Schoenfabriek Hollandse jongens

De vorige eeuw was voor Oisterwijk de eeuw van de leder- en schoenindustrie. Aan het begin van De Kuil, waar heden ten dage supermarkt Nettorama actief is, stond in vroeger tijd een schoenfabriek met de fraaie naam ‘Hollandse Jongens’, van de firma Van der Heijden. De  getoonde advertentie was speciaal gericht aan de toenmalige ‘huismoeders’, die hun zonen toch zéker moesten voorzien van de kwaliteitsschoenen die hier werden vervaardigd. In de jaren waaruit deze annonce stamt, waren de rollen binnen het gezin nog duidelijk anders dan nu. In het algemeen waren vrouwen toen werkzaam in het huishouden en de heren werkten buitenshuis… 

Houten schoenen

In het verleden werden schoenen niet enkel uit leder gemaakt. Er is een tijd geweest dat houten schoenen, ook wel klompen genaamd, gemeengoed waren. Oisterwijk heeft tot midden jaren ’50 aan de Kerkstraat (op de plek waar later garage Spoormakers actief zou zijn) een klompenhandel en -makerij gekend. Spierings-van Esch was de naam. Het was toentertijd gebruikelijk dat bedrijven en middenstanders hun klanten middels een kleine advertentie in het plaatselijk weekblad Kerkklokje een zalig nieuwjaar toewensten.

IJzerwaren

Onder het begrip ijzerwaren verstaan we zaken als bouten en moeren, spijkers, schroeven etc. Een winkel waar dit soort artikelen verkrijgbaar waren, noemde men een ijzerhandel. De meeste kleine zaken op dit gebied zijn verdwenen. Tegenwoordig gaan we naar de grote bouwmarkten…

Bekende namen op dit gebied die in Oisterwijk bestaan hebben zijn te zien in deze advertentie van niet lang na de Tweede Wereldoorlog. IJzerhandel Matheijssen (hier niet helemaal correct gespeld) had zijn winkel aan de Kerkstraat, met de bijnaam “D’n oliebol”. Kwam die bijnaam voort uit het feit dat daar ook smeermiddelen werden verkocht? 

Rommeldam aan de Gemullehoekenweg

Vanaf omstreeks het begin van de jaren ’40 konden mensen via kranten genieten van Marten Toonder’s Bommelstrips. Tom Poes was zijn maatje. In Oisterwijk kwam men op het idee de stad van Heer Bommel, Rommeldam, na te bouwen in miniatuur. Zo kon men, zoals deze advertentie zegt, niet alleen in getekende vorm maar ook in werkelijkheid van het Bommel-sprookje genieten. Opening vond Plaats in 1955. Schrijver Godfried Bomans hield een openingstoespraak. Lang bestond het park niet, in 1959 sloot het alweer zijn poorten. 

Rommeldam: fantasie of werkelijkheid, bekijk deel 1 en deel 2

Platen draaien

Het begrip ‘disco’ is bekend als muziekgenre maar ook als muziekfenomeen waarbij een ‘disc-jockey’ (oftewel D. J.) de muziek verzorgt door grammofoonplaten te draaien bij bijvoorbeeld een bruiloftsfeest. Ook in Oisterwijk gebeurde dat. Een oude advertentie (op een sticker) zegt dat aan de Beatrixstraat een adres was waar een disco genaamd ‘Cha Cha’ afgehuurd kon worden. Een niet onverdienstelijke tekenaar zorgde voor een illustratieve indruk van het dansen op de discoklanken. Twee van de bezoekers rusten achter een pilaar even uit…of zijn zij verwikkeld in een amoureus onderonsje?

De Gouden Leeuw

Op de hoek van de Stationsstraat en de Spoorlaan (De Spoorlaan heette aanvankelijk Parallelweg) heeft gedurende lange tijd een horeca-etablissement bestaan met de klinkende naam “De Gouden Leeuw”. Na eigenaar Vriens kende het nog verschillende andere uitbaters. De laatste was J. Essenstam, afkomstig uit Apeldoorn. In 1974 werd dit horecabedrijf uitgeschreven uit het handelsregister.

Eurobird

In 1969 opende in de Oisterwijkse bossen aan de Gemullehoekenweg (naast het natuurtheater) Vogelpark Eurobird, dat later werd omgedoopt tot Vogelpark Oisterwijk. Er waren allerlei soorten exotische vogels te zien, zoals papegaaien, toekans, pinguïns en flamingo’s. Maar ook aapjes en kangoeroes. Het park, met restaurant, en verschillende op kinderen gerichte attracties, groeide uit tot een populaire toeristische bestemming maar is in 1993 gesloten.  

Beekmans en zijn platenzaak

Aan de Oisterwijke pastoor van Beugenstraat 14 tot 18 is vele jaren een zaak actief geweest die bijna legendarisch is geworden. Martin Beekmans verkocht er aanvankelijk elektrische apparaten, en later grammofoonplaten, compact discs e.d. Begonnen als ‘De radiobeurs’ veranderde de naam van de winkel later in ‘Discotaria’ om als ‘Beekmans Disco’ te eindigen. In het voorjaar van 1996 sloot de winkel zijn deuren.

Eiken meubelen

Vanaf eind jaren ’60 van de vorige eeuw had Oisterwijk een landelijk bekende meubelindustrie binnen de grenzen. “Klop klop” was ooit een van de reclameslogans. Door het hout waarvan de meubels werden gemaakt te bekloppen kon vastgesteld worden dat het om zeer degelijk materiaal ging. Door heel Nederland waren er in de hoogtijdagen van het bedrijf tien toonzalen. De fabriek was gevestigd aan de Heusdensebaan. In 1989 ging de onderneming failliet.  

Ambachtelijke meubelkunst

AMKO ambachtelijk gemaakte eiken meubelen was het bedrijf van Gerard Sterk. De fabriek was gevestigd aan de Beneluxstraat. Eén van de telgen van de familie, zoon Klaas Pieter, werd in 1970 Nederlands kampioen wielrennen bij de adspiranten. Omstreeks medio jaren ’70 reed hij een paar jaar als prof. In 1982 volgde nog een comeback als prof met een eigen AMKO-wielerploeg met de markante figuur Ton Vissers als ploegleider. Kopman van de ploeg was Jac. van Meer. Het bedrijf is inmiddels al sinds lang van het toneel verdwenen.

De firma Speet

Een eenvoudige advertentie met sierlijke letters. Vele jaren heeft aan de Dorpsstraat (in de advertentie geschreven met één s) een winkel bestaan met de naam Speet. Zij hadden allerlei huishoudelijke artikelen, speelgoed en galanterieën in hun assortiment. Oorspronkelijk kwam de firma uit Oss. Ans van Erp-Speet runde jarenlang met haar man de winkel in Oisterwijk. Bijzonder was dat de zaak ooit etalages had waar een gang in was voorzien, zodat je er als het ware doorheen kon lopen. Begin jaren ’80 is de zaak gesloten. Opvallend is de merkwaardige letter W in de plaatsnaam Oisterwijk…

Landbouwmachines

Het dorp Haaren werd in 1996 samengevoegd met de gemeenten Esch en Helvoirt, in 1997 aangevuld met het dorp Biezenmortel dat daarvoor tot de gemeente Udenhout behoorde. Voor de zodoende ontstane nieuwe gemeente werd voor de naam Haaren gekozen na het besluit dat daar het gemeentehuis zou komen. Sinds begin 2021 hoort Haaren, na een nieuwe herindeling, tot de gemeente Oisterwijk. Lange tijd is de firma Heesters, later Boeke Heesters, voor Haaren een bedrijf van betekenis geweest. Deze firma importeerde, verkocht en repareerde Landbouwwerktuigen.

De tienden van Heukelom

Als het over oude advertenties gaat dan liggen deze waar het Heukelom betreft (dat sinds 1996 bij de gemeente Oisterwijk hoort) niet dik gezaaid. Deze annonce uit een dagblad uit 1858 is echter in zekere zin ook een advertentie.

In de 19^e eeuw dus nog, werden door de ontvanger der domeinen in Den Bosch de tienden op het gewas verpacht van o.a. Heukelom. Ten goede komend aan de domeinen was dit een soort belasting. Een tiende deel van de opbrengst van de gewassen moest worden afgedragen in ruil voor het grondgebruik. 

De gebroeders Wolfs uit Moergestel

Het schildersbedrijf van de gebroeders Wolfs in Moergestel hield alweer enkele decennia geleden op te bestaan. Deze onderneming heeft lange tijd in die plaats, aan de Raadhuisstraat 29, zijn activiteiten ontplooid, en men werkte uiteraard ook buiten Moergestel. De gebroeders Wolfs waren Lambert, Pierre en Bernard genaamd. Er werd ook een winkel in verf, behang e.d. op dit adres gedreven. Pierre Wolfs was eveneens een verdienstelijk kunstschilder. Men adverteerde o.a. voor Polydor lakverf (van verfmaker Lero) die de eigenschap had in één laag te dekken…