Oisterwijker Mamed Mamedov (1923-2003), beter bekend onder zijn bijnaam ‘Medo’, is vereeuwigd in een kunstwerk, film én straatnaambord. Mamedov werd geboren in Azerbeidzjan. In 1942 werd hij opgeroepen voor de Russische krijgsdienst.
Een jaar later was hij krijgsgevangene van de Duitsers. Hij en zijn kameraden kregen de onmogelijke keuze tussen verhongeren in een kamp of dienstneming bij de Wehrmacht. Met flinke tegenzin werden ze door de Duitsers in Oisterwijk ingezet bij munitietransporten. Toen deze trein op 16 september 1944 ontplofte, na een aanval van geallieerde vliegtuigen, moesten zij de niet ontplofte granaten in veiligheid brengen voor de Duitsers. Toen de groep naar Amsterdam werd overgeplaatst dook Medo onder, samen met vier of zes andere kameraden, in een keet nabij een moerasgebied bij het café van Mie Pieters in Heukelom. Wapens en munitie werden overgedragen aan het Oisterwijkse verzet in ruil voor voedsel.
Kort voor de bevrijding van Oisterwijk doken ze onder. De Nederlandse overheid kwam echter met de geallieerden overeen dat alle Sowjet-militairen aan Stalin uitgeleverd zouden worden. Ze werden in verzamelkampen geïnterneerd en wie vluchtte liep het risico op een kogel. Ook Medo moest op transport naar een kamp bij Brussel. ‘Regels zijn regels’.
Maar juist omdat ‘modelburger’ Medo de regels niet loyaal nakwam en tijdens het transport vluchtte, én omdat gewone Oisterwijkers zich wel ontfermden over deze slachtoffers van internationale afspraken, is Medo een van de weinigen die na 1945 in Nederland bleef en kon integreren. De meeste anderen wachtte bij terugkeer in de Sowjet-Unie het werkkamp. Want Stalin beschouwde het je krijgsgevangen laten nemen als landverraad. Ondanks zijn vaste baan als schoenmaker en zijn huwelijk (1951) met een Oisterwijks meisje, zou de overheid Medo pas op 12 oktober 1955 het Nederlanderschap verlenen.
Mamedov werkte als schoenstikker bij VeDeHa en Van Bommel en was een markant gezicht bij voetbalclub Nevelo waar hij tot zijn zeventigste de pupillen trainde en ook politiehondenvereniging Altijd Paraat (hij was een der oprichters in 1956).
In 1981 ontving hij de gemeentelijke onderscheiding in brons en in 1996 werd hij benoemd tot Lid in de orde van Oranje Nassau. Hij stierf op 9 januari 2003, kort voordat hij in mei 80 jaar zou worden. Op 27 juni 2012 werd bij zijn voormalige duplexwoning aan de Van Rijckevorsellaan een monument voor Medo onthuld, evenals een pad dat zijn naam draagt.
Literatuur: F.H. Postma, De repatriëring van Sovjetonderdanen uit Nederland 1944-1956 (Amsterdam 2003) 89-90; Tom Tacken, ‘Het stil verdriet van Mamed Mamedov’, Brabants Dagblad, 4 juni 2010; A.A.M. Smits, Moergestel 1940-1944, oorlog en bevrijding (Moergestel 1994). Ad van den Oord